متغیرهای موثر بر نتایج هدفمند سازی یارانه ها در ایران

لایحه هدفمند کردن یارانه ها که با وجود فشارهای دولت به همان شکلی که از تصویب مجلس گذشته بود به شورای نگهبان به عنوان نهاد بعد از مجلس فرستاده شد،با چند ایراد شورای نگهبان مجدداً به صحن مجلس باز گشته است.ایرادات شورای نگهبان بیشتر به جزییات محاسباتی مربوط می شود و ارتباطی با مناقشات دولت و مجلس ندارد.
از نظر ماهوی طرح هدفمند کردن یارانه ها طرحی شکیل است که در آن همه ی چشم اندازها برای کوچک شدن وبهینه سازی فعالیت های یک دولت بزرگ کشوری معمولی دیده شده است.
دولت بزرگ کشوری معمولی!
نکته همین جاست. ایران یک کشور معمولی نیست و دولت آن از بزرگ هم بزرگتر است. همه ی اقتصاددانان ایرانی علاقه مندند این دولت کوچکتر شده و از میزان تأثیرگذاری آن بر زندگی مردم کاسته شود. شعار دولت ها برای کم کردن هزینه ها و کوچک سازی خود در طی سالیان طولانی پس از انقلاب مهر تأیید سیاستمداران بر اندیشه های محکم و علمی اقتصاددانان بوده است. با این وجود و در حالی که سیاسون از همه ی طیف ها بر طبل خصوصی سازی کوبیده اند،هرگز شاهد تحقق شعارها نبوده ایم. ترس از طغیان توده ها و هراس از اثرات قطع کمک های مستقیم دولت به مردم، کشور را به چنان قهقرایی برده است که هیچ جنگی نمی توانست چنین کند. گویا مبحث مورد اشاره سیاستمداران هزینه ی بالای تصمیم گیری عاقلانه بوده است.
هر تصمیم جدیدی هزینه ای دارد، گاهی اقتصاد دانان هزینه های یک تصمیم گیری خاص را در کوتاه مدت می بینند اما در مقابل صرفه های آینده طولانی تر از این هزینه ها چشم پوشی می نمایند. اما هزینه های تصمیمات جدید، حد مشخصی برای توجیه شدن دارند.اگر این نکته را نیز کنار بگذاریم تصمیماتی که احتمالاً در بلندمدت اثرات خوبی به جای میگذارند، ممکن است با عدم توفیق کامل روبرو شوند.
در نظر بگیرید، تصمیمان علمی و منطقی اقتصاد دستوری را که بر پایه اقتصاد اثباتی شکل گرفته اند. اقتصاد اثباتی شاخه ای از علم اقتصاد است که با هست ها درگیر است. این هست ها تحت شرایط آزمایشگاهی خاصی حاصل می شوند. هرگاه این شرایط آزمایشگاهی دچار تغییر شوند، منطق اقتصاد اثباتی موضوع و دیدگاه جدیدی را مطرح می کند تا تغییرات جدید ملحوظ گردند. بنابراین تحت شرایط محیطی که در آن متغیرهای موثر بر تصمیم کنش متفاوتی دارند، باید اقتصاد دستوری مطابق منطق اقتصاد اثباتی، بایدهای متناسبتری را تعریف کند.
بررسی متغیرهای موثر بر نتیجه تصمیم هدفمندسازی یارانه ها، کاریست که نویسنده در متون آینده این قسمت به آن ها خواهد پرداخت.