فئوداليسم
“فئوداليسم” نام نظام اقتصادي - اجتماعي‌اي است كه در قرون وسطاي مسيحي در اروپا حاكميت داشته است. به لحاظ لغوي، فئوداليسم از واژه‌‌ي “فئو” گرفته شده كه به معناي قطعه‌زمين است، فئوداليسم در واقع نحوي نظام زمين‌داري است.
ويژگي اين سيستم اين است كه هر قسمت بزرگ از اراضي كشور به نام املاك در تصرف يكي از اشراف فئودال يا زمين‌دار قرار داشته است كه اين زمين از طرف پادشاه و يا زمين‌دار بزرگ‌تري كه “سينيور” ناميده مي‌شود به او واگذار گرديده است. فئودالِ صاحب املاك در مقابل قطعه‌زميني كه دريافت داشته است، بايد وظايفي را در برابر پادشاه يا “سينيور” خود انجام دهد. اين وظايف شامل پرداخت مبلغي پول و ماليات يا تهيه‌ي سرباز و سپاه براي هنگام جنگ و يا همه‌ي اين امور مي‌گرديده است.
اشراف فئودال علاوه بر زميني كه در اختيار داشتند هر يك صاحب تعدادي “رعيت” نيز بودند كه در اروپا اين رعيت‌ها وابسته به زمين بوده و با زمين خريد و فروش مي‌شده‌اند و “سِرف” ناميده مي‌شدند. نظام فئوداليسم مبتني بر “سِرف‌داري” را كه در قرون وسطي در اروپا رايج بود، “سرواژ” مي‌نامند.
فئودال‌ها از “سرف”هاي خود ماليات‌هاي جنسي يا نقدي دريافت مي‌كردند و روستائيان وابسته به زمين براي ارباب و در زمين‌هاي ارباب فئودال كار مي‌كردند و بعضاً براي خود هم قطعه‌زمين كوچكي يا چند عدد مرغ و خروس داشتند. در رأس سلسله‌مراتب فئودالي، شخص پادشاه قرار داشت كه اگرچه به لحاظ صوري و تشريفاتي صاحب اختياراتي بود؛ اما عملاً قدرت اشراف فئودال، دامنه‌ي اختيارات او را محدود مي‌كرد.
به هر حال، فئوداليسم از حدود قرن پنجم ميلادي تا قرن پانزدهم و در برخي مناطق قرون شانزدهم ميلادي در اروپا، نظام حاكم بود و با ظهور رنسانس و سرمايه‌سالاري عصر جديد، تقريباً منقرض شد. مورخان معتقدند بين فئوداليسم سرواژ اروپا و غرب و نظام‌هاي زمين‌داري آسيايي، تفاوت‌هاي ماهوي وجود داشته است
شهريار زرشناس
منبع: باشگاه انديشه
الرئيسية 