رهبر فيزيوكرات ها
فرانسوا كنه (1774-1694) از اقتصادداناني است كه دانشجويان و حتي استادان اقتصاد كتاب او را كمتر خوانده اند. استدلالات او به قدري پيچيده و محاسبات او به قدري سردرگم و اصطلاحاتي كه به كار مي برد چنان مربوط به فلسفه سياسي و شرايط اقتصادي قرن نوزدهم فرانسه است كه تنها سال ها مطالعه نوشته هاي او ممكن است چيزي دستگير انسان كند. آنچه همه افراد از كنه مي دانند نمودار غريب و ضربدري او تحت عنوان تابلوي اقتصادي است كه در آن ادعا شده كه تنها كشاورزي است كه «توليد خالص» مثبت مي كند و صنعت فعاليتي بي فايده است.
كنه در كتاب خود پيشنهاد مي كند كه از زمين ماليات اجاره گرفته شود. او به آزادي تجارت اعتقاد داشت و در واقع كنه نخستين فرد از مكتبي است كه بايد آنها را «طبيعيون» یا فیزیوکرات ها خواند كه در حدود دهه 1750 تاثير زيادي در فرانسه گذاشتند. مساله اين است كه اين نظرات چه ارتباطي با هم دارند و در واقع چرا تا اين حد با موفقيت مواجه شدند.
بسياري از اقتصاددانان پس از كنه، مثل اسميت، ماركس و شومپيتر او را ستوده اند، ولي آنچه آنان تمجيد كرده اند جزييات استدلالات كنه نيست، بلكه آن چيزي است كه اين استدلالات را به هم مربوط كرده است. اسميت از تمايزي كه مكتب طبيعيون ميان طبقات «مولد» و «غيرمولد» قايل مي شد، هيجان زده بود. كارل ماركس نيز اين عقيده كنه را كه تحليل هاي اقتصادي بايد منبع اضافه توليد كارگران را مشخص كند، مي ستود. شومپيتر هم از سوي ديگر، اين مفهوم ضمني مكتب طبيعيون كه جريان كالا را در يك مسير و جريان پول را در مسير مخالف آن مي ديد و اين كه پرداخت هاي دوره جاري، مخارج دوره آتي را تشكيل مي دهند، مورد ستايش قرار داده است.
با اين حال، در زمان خود كنه، اين نظر كه كشاورزي و نه تجارت يا صنعت، موتور رشد اقتصادي محسوب مي شود، مكتب طبيعيون را جالب توجه مي نمود. حتي پس از اين كه نفود مكتب طبيعيون از ميان رفت و انقلاب صنعتي شروع شد، تاثير بر اهميت كشاورزي همواره با اشاره به نوشته هاي كنه صورت گرفته است.
كنه در سال 1694 متولد شد و فرزند يك خرده مالك بود. به نظر مي رسد كه او هيچگونه تحصيلات رسمي نداشته، ليكن علم پزشكي را چنان نزد خود خوانده بود كه طبابت مي كرد و حتي چند كتابي نيز در پزشكي نوشته است. او بالاخره مدرك پزشكي را به دست آورد ولي حتي پيش از آن با حمايت مادام دوپمپادور به دربار لويي پانزدهم راه يافته و پزشك مخصوص او شده بود.
نخستين اثر اقتصادي كنه مقاله اي بود كه براي دايره المعارف در سال هاي 1756 و 1757 نوشت، يعني وقتي شصت ساله بود. او در سال 1758 جزوه كوچكي تحت عنوان تابلوي اقتصادي منتشر كرد كه نموداري ضربدري شبيه جدول داده ها و ستانده ها بود كه برحسب ارزش بيان شده بود. متاسفانه، او در نشرهاي بعدي، در اين جدول سه يا چهار بار تجديد نظر كرد و جدول اوليه در چنان شمار محدودي چاپ شده بود كه از آن نسخه اي نمانده است. تجديدنظر مكرر به ابهام مطلب افزوده بود، به طوري كه بعدها متون زيادي براي فهم و درك آن لازم آمد. روشن ترين متني كه در بيان مكتب طبيعيون موجود است، كتابي است كه كنه در سال 1763 با همكاري يكي از هواداران خود به نام ماركي دوميرابو نوشته است. ليكن، مجموعه ديگري از نوشته هاي او كه در سال 1768 به همت دوپان دو نمور تحت عنوان طبيعي گرايي منتشر شد، باعث شد تا هواداران اين شيوه تفكر، طبيعيون ناميده شوند.
مكتب طبيعت گرايي، نهضتي به تمام معني اصلاح طلبانه بود. فرانسوا كنه خود علاقه اي به علم اقتصاد نداشت، بلكه آن را وسيله اي براي بهبود اقتصاد فرانسه مي دانست تا بتواند با انگلستان كه در آن زمان انقلاب كشاورزي خود را پشت سر گذارده بود، رقابت كرده و نظام مالياتي فرانسه را كه كشاورزان فرانسه را عقب نگه داشته بود، اصلاح كند.
دشمن بزرگ كنه وداگري يا «كلبرتيسم» بود كه مدت هاي مديد باعث شده بود صنعت فرانسه به زيان كشاورزي رشد نمايد. لذا، برنامه عملي طبيعيون اين بود كه محدوديت هاي قرون وسطي را از مناطق روستايي فرانسه مرتفع كرده و از طريق اصلاح نظام مالياتي و ادغام مزارع كوچك و آزاد كردن تجارت غلات از قيدوبندهاي نظام سوداگري، نظام موجود را بهبود ببخشند و خلاصه نظامي شبيه نظام انگلستان به وجود آورند. اين تلاش ها در زمانه خود، منطقي و برجسته به شمار مي آمدند. اما، تلاش هايي كه سعي مي كرد كه اين اصلاحات را آب و رنگ نظري بدهد، استدلالاتي اعتباري به دنبال داشت و نتيجه گيري هاي بعضا غيرمنطقي به بار آورد كه باعث شد بعضي از معاصران كنه، طبيعت گرايي را به ديده استهزا بنگرند.
الرئيسية 