تاریخچه بورس

تاریخچه :
بورس اوراق بهادار، بازاری است متشکل که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران و یا معاملهگران طبق مقررات، مورد داد و ستد قرار میگیرد.
واژه ی بورس از نام خانوادگی شخصی بنام واندربورس اخذ شده که در اوایل قرن پانزدهم در شهر بروژ (Bruges) در بلژیک میزیسته و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد میآمدند و به دادوستد کالا و پول و اوراق بهادار میپرداختند.
نام بورس بعدها به کلیه ی اماکنی اطلاق شد که محل دادوستد پول و کالا و اسناد مالی و تجاری بوده است.
تشکیل اولین بورس اوراق بهادار جهان، در سال 1460 روی داده است. در این سال در شهر آنورس (Anvers) بلژیک که موقعیت تجاری قابل ملاحظهای داشت، اولین بازار متشکل سرمایه بوجود آمد.
اندیشه ی اصلی ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران به سال 1315 بازمیگردد.
در این سال یک کارشناس بلژیکی به نام وان لوترفلد به همراه یک کارشناس هندی، به درخواست دولت وقت ایران، دربارة تشکیل بورس اوراق بهادار مطالعاتی نمودند و طرح تأسیس و اساسنامة آن را تهیه نمودند.
در همان سالها بانک ملی نیز، به عنوان تنها متصدی امور بانکی در کشور، مطالعات مشابهی را در دستور کار داشت اما جنگ جهانی دوم، فرصت ادامه فعالیت را به هیچ یک از محققین نداد.
از سرگیری مطالعات در این زمینه به فرصت مناسبتری نیاز داشت. آرامش نسبی بعد از کودتای 28 مردادماه 1332 زمان مساعدی برای اتاق بازرگانی، اتاق صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی بود تا چند سالی را به بررسی پیرامون این بازار و شرایط ایران برای تشکیل آن بپردازند.
در سال 1341 با تشکیل کمیسیونی متشکل از بانک مرکزی، بانک توسعه ی صنعتی و معدنی ایران و به میزبانی وزارت بازرگانی و با همفکری بلژیکیها، موضوع تأسیس بورس اوراق بهادار به صورت جدی دنبال شد.
در سال 1345 قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران تهیه و به مجلس ارائه شد و در اردیبهشت سال 1345 به تصویب رسید ولی باز هم آمادگی شروع به کار این سازمان تا بهمنماه سال 1346 به وجود نیامد.
پس از تصویب قانون گسترش مالکیت و به دنبال آن، تأسیس سازمان ملی گسترش مالکیت، عرضه سهام در بورس و انتقال آن به مردم تسهیل شد. از نیمه دوم سال 1357، همزمان با اعتصابات و مبارزات مردم، معاملات بورس به دلیل بیاعتمادی به دولت و وضع مالی شرکتها، فرار سرمایه، با سقوط قیمت سهام و کاهش معاملات روبرو شد و این روند به دلیل افزایش تورم، ملی شدن بانکها، وقوع جنگ تحمیلی و مشخص نبودن مالکیت سهام ادامه پیدا کرد بطوری که معامله سهام و اوراق مشارکت تا سال 1361 تقریباً متوقف شد.
در سال 1362 تا حدودی تقاضا برای سهام وجود داشت، ولی به دلیل پایین بودن قیمتهای پیشنهادی خریداران، عرضهکنندگان چندان زیاد نبودند. در سال 1363، به دنبال تصمیم شورای بورس مبنی بر واگذاری تعدادی از کارخانجات صنعتی دولت به کارگزاران و سایر افراد بخش خصوصی، مبادلات سهام اندکی افزایش یافت و تا سال 1367 افزایش حجم معاملات ادامه یافت.
بورس اوراق بهادار تهران در سال 1368 در چارچوب سیاستهای دولت و به منظور اجرای بخشی از برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی و به دنبال سیاست خصوصیسازی و انتقال سهام شرکتها به مردم از طریق بورس اوراق بهادار، فعالیت مجدد خود را بطور گستردهای آغاز نمود.
شركت هاي پذيرفته شده و شركت هاي فعال در بورس به دو دسته تقسيم مي شوند:
1- شركت هاي توليدي
2- شركت هاي سرمايه گذاري
شركت هاي توليدي معمولا به توليد كالاي خاصي مبادرت مي ورزند و در گروه صنايع فعال در بورس قرار مي گيرند و در سازمان بورس با نام شركت و كد خاص خود، مشخص مي شوند؛ اما شركت هاي سرمايه گذاري شركت هايي هستند كه به عنوان واسطه هاي مالي فعاليت مي كنند كه اين گونه شركت ها يا فعاليت توليدي ندارند و يا فعاليت آن ها به گونه اي است كه با كمك هاي مالي از طريق خريد سهام شركت هاي توليدي و صنعتي و يا مجموعه اي از آن ها به توليد و سرمايه گذاري اين شركت ها مبادرت مي نمايند.